Oxfam Novibs partnerorganisatie FONGS helpt boeren hun productiviteit te verhogen, bijvoorbeeld door het verspreiden van eenvoudige productiemiddelen zoals pinda-persen. Ook helpt FONGS boeren betere zaden te kweken voor rijst, pinda’s en lokale granen als sorghum en gerst. Hierdoor hebben de bewoners van een zeer arm gebied zoals Tamba toch altijd voedsel. ‘Dankzij de nieuwe pinda-pers heb ik meer geld en kan ik beter voor mijn familie zorgen,’ zegt Aname Ndoye.
Algemene doelstelling van FONGS
Verbetering van de capaciteiten van boerenbedrijven ter betere beheersing van hun voedselzekerheid en om Senegal te voeden.
Specifieke doelstellingen
1. Verbetering van de resultaten en inkomsten van boerengezinnen in de districten Casamance, Oost-Senegal en het centrale deel van de Senegaldal.
2. Vernieuwing en actualisering van de onderbouwing en voorstellen aan de autonome boerenbeweging in Senegal, voor een betere begeleiding in de transformatie van boerenbedrijven.
Informatie over Senegal
Senegal ligt in West Afrika en is onderdeel van de Sahellanden. Een groot deel van het land valt in de Sahel zone. Het is een land dat te maken heeft met lange periodes van droogte. Het regenseizoen is van juni tot oktober. Als het regent, dan regent het ook flink. Door deze twee extremen worden de oogsten verwoest en is er eigenlijk maar drie maanden per jaar een oogst om van te leven. Het overgrote deel van de bevolking woont op het platteland. Die moeten van hun hele kleine stukje grond leven. Door klimaatveranderingen wordt het erger. De mensen hebben daardoor steeds meer moeite om met de oogst te kunnen overleven.
Silvana Simons op bezoek
Silvana Simons is in maart 2014 op bezoek geweest bij Fatima en Mariama. Fatima is 16 jaar, haar familie is een van de families die ondersteund wordt door Fongs. De belangrijkste doelstelling van Fongs is om de positie van boeren en boerinnen te versterken. Fongs leert kleine boeren op te komen voor hun rechten en adviseert hen hoe ze hun productie kunnen vergroten zodat ze naast zelf te eten ook geld kunnen verdienen door verkoop. Het gezin van Fatima heeft dankzij de steun van Oxfam Novib de honger en armoede kunnen doorbreken.
Mariama Ba is 24 jaar oud en heeft 2 dochters: Lama (2 jaar) en Kardiata (4 jaar). Ze woont buiten het dorp, in een rieten hutje, midden op de droge, dorre zandvlakte. Het dorp vlakbij heet Keur Doufi. Dag in dag uit moeten zij vechten tegen de honger en elke dag opnieuw is aan het overleven. Silvana: ‘Je kunt het je echt niet voorstellen, maar ze hebben daar echt niks. Er staat een bed in dat hutje, er scharrelt een magere kip op het erf en een evenzo magere geit en er liggen wat lege potten en pannen. Meer bezit is er niet. Overdag is het warm, maar ik dacht meteen: hoe moet dat ’s nachts? De wind gaat dwars door dat hutje heen.’
Meer opbrengst voor familiebedrijf in Senegal
Fongs, een grote Senegalese NGO voor kleine boeren, tilt kleinschalige boerenbedrijven op een hoger niveau. Zo verbeteren de levensomstandigheden van boerenfamilies in de zuidelijke provincie Casamance in Senegal. Oxfam Novib steunt dit project sinds 2012.
Fongs werkt met kleine boerencoöperaties in de dorpen. Die coöperaties voorzien boerenfamilies van kunstmest, zaaigoed en vee. Tot en met de oogst trainen en adviseren zij hen in landbouwtechnieken. Vervolgens kopen ze de oogst op en verwerken het, om de oogst gezamenlijk op de markt te verkopen. Zij betalen de boeren bij voorkeur niet cash, maar vragen hun een rekening te openen bij het spaar- en kredietsysteem van de coöperatie. Zo is hun geld veilig en kunnen ze opnieuw investeren.
De Casamance is de graanschuur van Senegal, met een weelderige vegetatie. De honderdjarige kapokbomen, groot en majestueus, staan schouder aan schouder met de slanke palmbomen, met mangobomen voor zover als het oog reikt, met loof dat breeduit hangt. In de schaduw rusten de grote gezinnen uit, delen het maal en voeren de traditionele theeceremonie uit: 3 kopjes hoog opgegoten thee, en dan steeds sterker.
De voorwaarden voor ontwikkeling zijn dus prima. Toch komt de economie niet zo op gang, voornamelijk wegens een tekort aan kennis en kapitaal. Fongs wil met dit project de bevolking net dat ene nodige zetje geven.
De familie Sonko in Baline, Casamance
De boerenfamilie Sonko doet actief mee met het project van Fongs, net als 35 andere gezinnen in het departement Bignona in Casamance. De Sonko’s zijn lid van coöperatie ‘De samenkomst’ in hun dorp Baline, dat ongeveer 600 inwoners telt. We maken kennis met vader Salif, moeder Nafi en hun kinderen Safiétou en Moussa.
Salif Sonko
Salif Sonko is dorpshoofd van Baline. Een vriendelijke, open man die Frans spreekt, naast zijn moedertaal Diola, en het Wolof, de nationale handelstaal van Senegal. Hij is op 1 maart 1967 in Baline geboren en waakt nu over zijn familie van 25 personen. Hij verbouwt rijst, vermeerdert zaad, houdt kleinvee en heeft boomgaarden met citroenen, sinaasappels en mango’s. Alles voor eigen gebruik én de verkoop. De vrouwen van de familie telen groenten zoals uien, aardappelen, maniok, sla en tomaten.
Salif Sonko begon op zijn twaalfde in de landbouw, en werkt momenteel ook als verpleger. Zijn eerste twee vrouwen zijn overleden, hij leeft nu met zijn vrouw Nafi. Hij heeft zeven oudere zonen, die op school zitten of hebben gezeten. Ze helpen hem in het boerenbedrijf. De 8 kleinere kinderen doen ook mee. In het oogstseizoen komen leerlingen helpen van de nabijgelegen school. Zij krijgen dan onderdak bij Salif.
Tot 2013 had Salif grote moeite om zijn grote gezin te onderhouden. Hij verdiende nauwelijks 100.000 FCFA (150 euro) per jaar. Met de steun van Fongs verdient Salif nu zo’n 400.000 FCFA (600 Euro) per jaar. Dankzij de verkoop van rijst kan hij voor zijn zieke kind laten zorgen. Dit had vroeger niet gekund, er was geen geld voor medicijnen of een dokter.
Het is Salif ook gelukt een tweede huis te bouwen, naast het bestaande. Dankzij de extra inkomsten kan hij de nodige metaalplaten aanschaffen. Dankzij Fongs heeft hij een schoffel kunnen kopen, die hem geholpen heeft de opbrengsten te vergroten. ‘Met traditioneel gereedschap werk je lang en hard, maar het levert weinig op.’ Naast zaaigoed en kunstmest kreeg Salif ook kleinvee, om te telen. Zodra er jongen werden geboren, gaf hij die door aan andere boeren van de coöperatie.
De levensomstandigheden van de Sonko’s zijn flink verbeterd. Door de hogere opbrengsten hebben zij genoeg voedsel en kleding, en de kinderen kunnen allemaal naar school. Salif kan zelfs wat sparen voor onvoorziene omstandigheden.
Nafi Coly Sonko
Nafi is gedrongen maar sterk – zoals zoveel Diola-vrouwen in de Casamance. Zij werd in 1976 geboren, in een dorp niet ver van Baline. Zij is bijna 40 jaar en is de derde vrouw van Salif. Samen hebben ze een dochter. Daarnaast heeft ze ook zorg voor de andere kinderen van de uitgebreide Sonko-familie. Hun huis is groot, zoals de meeste woningen in de Casamance, opgetrokken uit leem en afgewerkt met cement.
Nafi helpt haar man in de rijstbouw. Zij verzorgt het overplanten en het onderhoud van de velden. Met haar dochter verbouwt zij thuis groenten. Alles bij elkaar heeft ze een druk bestaan in en buiten het huis.
Het grootste deel van de landbouwopbrengst van de Sonko’s is bestemd voor eigen consumptie, voor de familie. Nafi: ‘Het eten is voedzamer, we eten beter en hebben geen honger meer. Dat is een belangrijke stap vooruit. Vroeger hadden wij bijna niets om een middagmaal van te maken. Maar nu, God zij dank, eten we goed. Sinds het project met Fongs is het leven verbeterd. Maar het kan nog beter. Wij hebben modern gereedschap nodig, een paar dieren en een stier voor het trekken van een kar.’
Safiétou Sonko
Zo’n beetje overal in het Sonko-huis zijn er kinderen. De kleintjes hangen wat rond. De meisjes, met bedekt haar, kijken ons nieuwsgierig aan door hun sluier. De grootste meiden vegen de vloer of bereiden de maaltijd voor.
Zoals alle kinderen in het Sonko-gezin is Safiétou (21) ook naar de basisschool gegaan: de Franse school op weekdagen, de Koranschool op zaterdag en zondag. Ze is vriendelijk en wat minder verlegen dan haar broers en zussen. Ze zit nu in de eerste klas van de middelbare school in het naburige dorp Djinaky. Safiétou is blij dat ze naar school is geweest. ‘Ik heb veel geleerd. Ik ben naar school gegaan om mijn moeder en de familie te helpen, omdat ze arm zijn. Ik hoop een baan te krijgen, iets met mijn leven te kunnen doen.’
Safiétou: ‘Ik doe mijn huiswerk, ik maak het huis schoon, ik kook … Op de velden sproei ik water, verbouw ik tomaten, groenten, uien, pepers, okra, en sla.’ Ze ziet een duidelijke verbetering in de kwaliteit van de groentes sinds ze meedoen met het Fongs-project. Door de kunstmest zien de groenten er beter en mooier uit en is de opbrengst is hoger.
Haar droom: verpleegster worden in de stad. Maar met hart voor het platteland. ‘Ik hou van de aarde, omdat zij ons voedt.’
Moussa Sonko
Moussa Sonko is 23 jaar oud. Hij is een geadopteerde zoon van Salif. Hij is geboren in Zinguinchor, de hoofdstad van de Casamance. Zijn vader, een vriend van Salif, is kort daarop overleden. Salif heeft hem toen opgevangen en hem als zijn eigen zoon opgevoed. Moussa is naar school geweest, tot aan de vijfde klas. Een beetje verlegen – hij spreekt geen Frans – vertelt hij zijn verhaal.
In het boerenbedrijf van de Sonko’s staan Moussa en zijn stiefbroers elke dag hun vader bij, met zaaien, wieden en oogsten. Samen met zijn jongere broers zorgt hij vooral voor de schapen en geiten.
Moussa vindt dat het gezin er beter op geworden is met de steun van Fongs. Dankzij deze hogere productie kan hun vader hen nu naar school sturen, de inschrijving regelen en hen van lesmateriaal voorzien. Zij hebben voldoende voedsel en kleding. Hij eet meer, én beter.
Moussa neemt steeds meer de leiding in de landbouwactiviteiten. Hij zal de verantwoordelijkheid overnemen van zijn vader, wanneer die te oud is.
